Juryrapport Rookvrije Generatie Award Fryslân 2025

Het doel van deze award is om iedereen, die in Fryslân enthousiast bezig is met de
Rookvrije Generatie, in het zonnetje te zetten. Door mooie voorbeelden onder de aandacht te brengen, raken anderen geïnspireerd om ook mee te helpen aan een Rookvrije Generatie. Iedereen kan iets doen en dat laten we op deze manier zien. Het uiteindelijke doel is natuurlijk opgroeiende kinderen beschermen tegen de schadelijke gevolgen van (mee)roken en voorkomen dat kinderen op termijn gaan roken.

In het voorjaar kon iedereen een persoon, organisatie, bedrijf of idee aanmelden als genomineerde. Gedurende de maand april 2025 kon het publiek stemmen op deze initiatieven.

Daarnaast zijn de initiatieven nog beoordeeld door een vakjury, bestaande uit:

• Susanne Poiesz, aanjager Rookvrij Fryslân.
• Paul Caubo, projectmedewerker Gezondheidsfondsen voor Rookvrij.
• Jantsje Heeringa, arts M+G/JGZ, MPH en programmaleider Rookvrije Generatie Fryslân.

De jury heeft onder andere gelet op de volgende criteria:

• Het initiatief draagt aantoonbaar bij aan de beweging naar een Rookvrije Generatie.
• De locatie is geheel of gedeeltelijk rookvrij gemaakt of wordt dat binnenkort.
• Het initiatief fungeert als inspirerend voorbeeld voor anderen.
• Het draagt bij aan uitbreiding van rookvrije omgevingen.
• Het verhaal van de initiatiefnemer is motiverend en kan anderen stimuleren.
• De initiatiefnemer heeft invloed of een groot netwerk, of de locatie is belangrijk voor de regio.
• Er is op een inspirerende manier zichtbaarheid gegeven aan het rookvrij-thema (bijv. video’s, posters).

• Byzondr (samenwerkingsverband van verschillende organisaties in de gehandicaptenzorg)
  Rookvrije zorg
• Camping Koekoek en de waard in IJlst
  Rookvrije camping
• Goede Voornemens Markt Drachten(De Lawei, gemeente Smallingerland, Wijkaanpak Rookvrij Leven voor Iedereen Drachten)
  Markt, waar inwoners op een laagdrempelige en interactieve manier werden gestimuleerd om te stoppen met roken en rookvrije omgevingen te creëren.
• Groep artsen, waaronder kinder- en longartsen van de Friese ziekenhuizen
  De artsen die het educatieve programma Vapen #jouwkeuze in hun vrije tijd op scholen aanbieden, zetten zich in om jongeren bewust te maken van de gevaren van roken, vapen en andere nicotinehoudende producten.
• Nynke Postma en Jannette Ozinga
  Stoppen-met-rokenzorg
• Stoppen-met-rokencoaches Nynke Postma en Jannette Ozinga
  Bij deze twee stoppen met roken coaches valt de bevlogenheid en het enthousiasme op. Ze zetten verschillende middelen in om de stoppen-met-roken zorg toegankelijk te maken, zodat de stap voor ondersteuning bij stoppen met roken zo laagdrempelig mogelijk wordt en het nog meer mensen lukt om uiteindelijk te stoppen met roken. Heel positief dat ze dit op verschillende manieren aanvliegen en zo inzichtelijk mogelijk proberen te maken hoe ze rokers bij hun stopproces, en richting een gezonder en fitter leven, kunnen ondersteunen. De jury vond dit initiatief wel het minst vernieuwend en uiteraard speelt er ook een financieel belang, maar ze zijn hele goede ambassadeurs voor hun beroepsgroep.

• Byzondr
  Een mooie ambitie om vanuit het samenwerkingsverband Byzondr met de daarbij aangesloten partners al in 2026 (i.p.v. 2030 zoals wettelijk vereist) rookvrij te willen zijn. Tijdens de regiobijeenkomst vanuit het programma leefstijl, waarin het thema rookvrij een heel belangrijke pijler is, zijn mooie ideeën en best practices uitgewisseld tussen de verschillende deelnemende organisaties waardoor men elkaar kan versterken. Heel positief dat men dat wil bereiken door het ‘voorleven’ van gezond gedrag en zich daarbij ook eerst op het eigen personeel richt, wat eenvoudiger klinkt dan het in de praktijk blijkt. Behalve in de aankondiging voor de regiobijeenkomst, misten we deze visie wel op de website van Byzondr. We raden dan ook van harte aan om deze ambitie ook daar te delen zodat het ook helder is voor (toekomstig) personeel en (potentiële) cliënten.
  
• Camping Koekoek en de waard in IJlst
  Een rookvrije camping past bij de visie van camping Koekoek en de waard op duurzaam ondernemen en bij een gezonde, schone en ontspannen omgeving voor al hun gasten. Hierdoor wordt het een plek waar kinderen vrij kunnen spelen zonder dat ze daarbij in aanraking komen met schadelijke rook door roken/vapen. Wij als jury vonden het een mooie, positieve ambitie en wat ons betreft heeft deze camping ook echt een voorbeeldfunctie voor andere campings door de combinatie van ondernemerschap en gezondheid. Een vernieuwende aanpak die in zekere mate lef vergt en ons inziens zeker meer navolging verdient. Nog geen 1% van alle campings is namelijk rookvrij.
• Goede Voornemens Markt Drachten
  Op 4 januari 2025 werd in De Lawei in Drachten de Goede Voornemens Markt georganiseerd tegelijkertijd met de nieuwjaarsbijeenkomst van de gemeente Smallingerland in hetzelfde gebouw. (We weten niet of daar ook hapjes en drankjes werden aangeboden passend bij de goede voornemens van deze markt…). Een mooi initiatief in deze tijd van het jaar om inwoners te ondersteunen bij (het volhouden van) hun goede voornemens. Een mooie samenwerking tussen verschillende partijen, o.a. met de winnaar van de Rookvrije Generatie Award van vorig jaar (Sportbedrijf Drachten). Een innovatief idee waardoor ook andere gemeenten al geïnspireerd zijn geraakt. Minpuntje: het is maar een keer per jaar waardoor de impact wellicht iets minder groot is.
• Groep artsen die in vrije tijd Vapen #jouwkeuze aanbiedt op scholen
  De verschillende medisch specialisten die zich belangeloos in hun vrije tijd inzetten om leerlingen en ouders op scholen bewust te maken van de gevaren van roken, vapen en andere nicotinehoudende producten maken hierbij mooi gebruik van ‘de kracht van de witte jas’. De problematiek veroorzaakt door roken en vapen die zij dagelijks in hun praktijk tegenkomen, zorgt ervoor dat ze bij uitstek degenen zijn die goed kunnen uitleggen wat de gezondheidsrisico’s zijn, maar ook wat de rol van de industrie en social media (o.a. influencers) hierin is. Het is een heel actueel thema en ze pakken hierin mooi hun maatschappelijke rol als arts. Een positief initiatief, preventief ingestoken, waarbij vaak ook nog extra aandacht volgt vanuit diverse media (o.a. kranten en de lokale omroep). We zouden graag gebruik van ze willen maken in de verdere stappen richting een nicotinevrije generatie.
• Stoppen-met-rokencoaches Nynke Postma en Jannette Ozinga

  Bij deze twee stoppen met roken coaches valt de bevlogenheid en het enthousiasme op. Ze zetten verschillende middelen in om de stoppen-met-roken zorg toegankelijk te maken, zodat de stap voor ondersteuning bij stoppen met roken zo laagdrempelig mogelijk wordt en het nog meer mensen lukt om uiteindelijk te stoppen met roken. Heel positief dat ze dit op verschillende manieren aanvliegen en zo inzichtelijk mogelijk proberen te maken hoe ze rokers bij hun stopproces, en richting een gezonder en fitter leven, kunnen ondersteunen. De jury vond dit initiatief wel het minst vernieuwend en uiteraard speelt er ook een financieel belang, maar ze zijn hele goede ambassadeurs voor hun beroepsgroep.

De winnaars van de Rookvrije Generatie Award Fryslân 2025 zijn:

• Rookvrije Camping Koekoek en de waard uit IJlst
  
  
• De groep artsen die in hun vrije tijd belangeloos het educatieve programma Vapen #jouwkeuze op scholen aanbiedt om jongeren bewust te maken van de gevaren van roken, vapen en andere nicotinehoudende producten.

Beide winnaars zetten zich op indrukwekkende wijze in voor een rookvrije en gezonde leefomgeving.

Omdat de ingezonden initiatieven zó verschillend waren, koos de jury ervoor om dit jaar twee awards toe te kennen. De ene partij is vanuit het vakgebied al nauw betrokken bij dit thema, de ander zet zich juist vrijwillig in buiten de eigen kerntaak. Beide verdienen volop waardering. Juist dat laatste laat zien hoe waardevol het is als partijen hun nek uitsteken en een voortrekkersrol durven te pakken.

We zijn trots op álle vijf genomineerden. Stuk voor stuk inspirerende voorbeelden. Wij feliciteren de winnaars van harte met het behaalde resultaat en bedanken hen én de andere genomineerden hartelijk voor deelname en inzet. Samen op weg naar een rookvrij Fryslân!